Visie

De visie van Tuin van Heden

'Tuin van Heden' als godsdienstmethode

Tuin van Heden is een godsdienstmethode voor het lager onderwijs van alle netten en voor het katholiek kleuteronderwijs.

Jonge kinderen op een zinvolle en prettige manier in contact brengen met religie is vandaag geen evidentie meer. Vele ouders laten dit onderdeel van de opvoeding graag over aan de school. Maar misschien vindt ook de leerkracht dit aspect van zijn/haar opdracht niet meer zo vanzelfsprekend. Hij/zij voelt zich te weinig ondersteund of is onzeker over de inhoud die moet aangeboden worden en heeft zelf vele vragen. Tuin van Heden wil graag aan die vragen tegemoet komen.

In de bijbel vinden we een heleboel verhalen waarin verteld wordt dat de mens droomt van een paradijs - een tuin van Eden - waar alle mensen samen kunnen leven. Doorheen die verhalen komen we een God op het spoor die altijd opnieuw - en soms zelfs ondanks alles - voor mensen kiest en hen uitdaagt… Wij geloven dat dit alles zich ook nu nog afspeelt in onze wereld en in het leven van mensen. Daarom kozen wij Tuin van Heden als titel. Onze bedoeling is toch om kinderen te laten opgroeien met oog voor de wereld om hen heen, vanuit de christelijke boodschap. Ook hier en 'heden'.


Uitgangspunten van 'Tuin van Heden'

We hebben ervoor gezorgd dat wie de godsdienstmethode Tuin van Heden gebruikt, er zeker van mag zijn dat hij/zij werkt volgens het leerplan godsdienst voor het lager onderwijs en het werkplan godsdienst voor de kleuterschool. We volgen voor het lager onderwijs de onderwerpen, de doelen, de suggesties voor bijbelverhalen maar ook de visie die uitgeschreven staat in het eerste deel van het leerplan lager onderwijs.

Fundamenten
    Het leerplan is duidelijk: het godsdienstonderricht vertrekt van drie fundamenten:
  1. Het kind in zijn (leef)wereld. We willen eraan toevoegen dat hiermee de totale persoon van het kind zoals het functioneert in zijn leefwereld, wordt bedoeld.
  2. De componenten van de levensbeschouwelijke en religieuze groei van kinderen.
  3. Elementen van christelijk geloven als eigen antwoord op fundamentele levensvragen. Tuin van Heden respecteert deze drie fundamenten.



Impact

Het werk- en leerplan vragen een duidelijk onderscheid te maken tussen 'godsdienst op school' en 'catechese'. 'Catechese' zou betekenen dat we binnenkerkelijk geloofsonderricht geven aan kinderen die gelovig zijn of het willen worden, bv. naar aanleiding van de voorbereiding op een sacrament zoals het doopsel, de eucharistie, het vormsel, … Het godsdienstonderricht op school beoogt iets anders, nl. "een appèl zijn om zelf te groeien naar een eigen en verantwoorde beslissing inzake geloof en leven. Die beslissing kan zeer verschillend zijn. Het is een keuze die leerlingen in vrijheid geleidelijk zelf zullen maken. Een belangrijke motivatie is dat de doelgroep van het levensbeschouwelijk onderricht op school qua geloven er gedifferentieerd is. De impact van wat we op school aanbieden, zal dus voor elk kind verschillend zijn.

Tuin van Heden wil de diversiteit van de doelgroep respecteren en meteen ook als wezenlijke component inbouwen. Daarom streven we naar een differentiatie in de godsdienstles.


Communicatie

(Geloofs)communicatie met de kinderen staat centraal: kinderen voeren het woord en krijgen wederwoord van medeleerlingen en van de leerkracht. Maar ook het Woord (met hoofdletter!) is hier aan de orde. Daarom nodigen we de kinderen telkens opnieuw uit na te denken en te praten over geloven.

De kinderen worden doorheen elk thema uitgenodigd te communiceren. Ze doorlopen de drie fasen zoals ze in het didactisch kader aangegeven worden (assimilatie-accommodatie-integratie). Zo beperken we bv. 'inleving' niet tot de eerste lessen van het thema. Je kunt zelfs stellen dat in elke les de drie fasen (versneld of uitdrukkelijk) aan bod kunnen komen.

Communiceren met kinderen is niet alleen een werkvorm, Tuin van Heden bedt het in als een wezenlijk kenmerk van een leerkrachtenstijl tijdens het (godsdienst)onderricht.


Thema's

Het leerplan spreekt van 'onderwerpen', als een mogelijke manier om de doelen te ordenen. Tuin van Heden volgt die onderwerpen, maar benoemt ze als 'thema's'.

De jaarplanning die we aanbieden, is open: naast de thema's met volledig uitgewerkte lesgang met suggesties voor 'links' en alternatieven (zijsporen), blijft er nog voldoende ruimte om in te gaan op actuele of lokale onderwerpen of op onderwerpen die de kinderen signaleren.


Verhalen

Kinderen tussen 4 en 12 jaar denken 'beeldend-mythisch' en zijn daarom erg gevoelig voor verhalen. Ze worden uitgenodigd zich in te leven in en te identificeren met de figuren die in die verhalen een rol spelen. De grens tussen het verhaal en hun eigen realiteit is nog erg vaag en loopt dikwijls door elkaar. Zo verweven ze flarden van verhalen met flarden van hun eigen geschiedenis.

Daarom werd in Tuin van Heden extra zorg aan verhalen besteed. We deden daarvoor een beroep op 2 jeugdauteurs: Kolet Janssen en Rien Broere.


De bijbelverhalen

Ook bijbelverhalen zijn in de eerste plaats verhalen en tonen beelden aan de luisteraar: beelden die te maken hebben met religie. Door bijbelverhalen beelden te laten oproepen, helpen we de kinderen hun 'religieuze' verbeeldingskracht te stimuleren. Op die manier wil Tuin van Heden met bijbelse thema's omgaan.

Het leerplan vraagt aandacht te besteden aan de bijbel als één van de negen invalshoeken om een thema te voeden. Tuin van Heden gaat op twee manieren in op deze vraag: door bijbelverhalen in thema's te integreren en door in een miniproject per leerjaar uitgebreider stil te staan bij bijbelverhalen.


Werkvormen

We proberen de inhouden die aan bod komen in het vak godsdienst te vertalen in aangepaste werkvormen die communicatie en differentiatie mogelijk maken. Onder 'werkvormen' bespreken we enkele typische werkvormen voor de lagere school die geregeld voorkomen. De werkvormen die in de lessen gehanteerd worden, staan telkens vermeld in de marge.


Beeld-rijk

De meeste kinderen zijn visueel ingesteld. Prenten spreken hen erg aan. Daarom hebben illustratrices Chantal Kees en Hilde Van Craen veel zorg besteed aan de illustraties in Tuin van Heden. Ze dienen zeker niet louter als 'verluchting'; ze willen een poging zijn om de godsdienstlessen niet uitsluitend verbaal te maken en ook de kinderen die nog niet vlot lezen, aan te spreken.

Elk thema wordt gevisualiseerd door een 'themabeeld' dat a.h.w. een eigen leven leidt en kinderen bij de hand neemt gedurende de weken dat aan het thema gewerkt wordt.


Zorg voor de leerkracht

Hoewel onze eerste bedoeling is ervoor te zorgen dat kinderen op een kwaliteitsvolle manier levensbeschouwelijk gevormd worden, kan dit niet los gezien worden van het feit dat de leerkracht deze vorming ook moet kunnen aanbieden. Daarom biedt Tuin van Heden uitgewerkte lessen, veel achtergrondinformatie, een waaier aan materialen, aandacht voor evaluatie en zelfevaluatie, extra tips en zijsporen.